डॉकिन्सिया फिलामेंटोसा बार्ब



डॉकिन्सिया फिलामेंटोसा बार्ब :  हा मूळचा भारतातील मासा आहे. तरी हा फक्त केरळ, तामिळनाडू आणि कर्नाटक या दक्षिण-पश्चिम राज्यां मध्ये भेटतो. व आसपासच्या भागात फार कामी आढळतो. कोंकणात हि हा मासा भेटतो  कोंकणात याला खड्याचा मासा, लाल शेपटीचा खड्यामासा म्हणून ओळखला जातो. विशेषता आम्ही कोंकणी माणसे याला खावली , खवल असे हि म्हणतो. सामान्यतः डॉकिन्सिया फिलामेंटोस, फिलामेंट बार्ब, पुंटियस फिलामेंटोस असा बोले जाते. सर्व साधारण पणे या माश्याला डॉकिन्सिया फिलामेंटोस म्हणून सर्वत्र ओळखलं जात. तुमच्या मनात कधी हा विचार आला नाही का जगात जेवढे मासे आढळतात. त्या माश्यांचे नाव कोणी व असे वेग वेगळे का ठेवले. त्याचा कारण जो व्यक्ती त्या माश्याला जागा समोर पहिल्यांदा आणते म्हणे त्याची ओळख करून देतेते त्या व्यक्तीच्या नावाने तो मासा ओळखला जातो. जस रिचर्ड डॉकिन्सि यांनी या माश्यावर संशोधन केल्या मुळे डॉकिन्सिया फिलामेंटोस असे नाव त्यांच्या नावा वरून व फिलामेंटोस म्हणजे लॅटिन भाषेतुन घेतला आहे. वरील ( डॉसेल फिन ) पंखाला वयात आल्यावर पंखाची टोक झालरी प्रमाणे दिसतात म्हणून. 

वैज्ञानिक नाव: डॉकिन्सिया फिलामेंटोसा

मूळ ठिकाण: दक्षिण भारत

तापमान : 68 - 76 ° फॅ / 20 - 25. से

पीएच : 6.0 - 7.0

हाडनेस : 2 - 15 ° एच

प्रौढ माशांचे सरासरी आकार : 4 इंच /  6 इंच असतो.

ओळख : हा मासा ओळखणे अतिशय सोपे आहे. सर्व साधारण आपण इतर बार्ब बघीतले आहेत. ते चांदीच्या रंगवाणी चमकदार असतात.व त्यांची पंख पारदर्शी असतात. पण हा मासा हलका हिरवट,निळसर, पिवळसर सोनेरी रंगाची छटा त्यावर दिसून येते. तसेच त्याच्या शेपटीचा आकांत कात्री प्रमाणे इंग्रजि मधील वि अक्षरा सारखा पाठीमागे आडवा असतो इतर माश्यान प्रमाणे . व त्याच्या दोन्ही टोकाला लाल काळा ठिपके असतात. व शेपटी शरीराला जिथून सुरु होते त्या ठिकाणी एक मोठा कला डाग असतो हि खरी ओळख आहे. फिलॅमेंटस बार्बची मारतील वरील ( डॉसेल फिन ) पंख झालरी प्रमाणे साधारण दिसून येते. विशेषतः नारं मध्ये. प्रजनन काळात हा मासा अतिशय सुंदर रंग दाखवतो. जन्माला आल्या पासून हा मासा वयात येई पर्यंत याच्या अंगावर चार काळे डाग असतात शेपटी कडे एक पाठीवरून पोटापर्यंत दोन व डोळ्यावर एक असे बघण्यात मला आले आहे. साधारण फिकर हिरावचंद्री रंगाचा दिसती लहान पाणी व शेपटीवर लाल काळे डाग जी याची ओळख आहे ती जन्मजात असते.

आहार : बार्ब्स जातीचे सगळेच मासे हे माझ्या मते खादाड व हावरट आहेत त्याच प्रमाणे हाही आहे. पाण्यातील लहान कीटक, मासे, वनस्पती शेवाळ इत्यादी पदार्थ हा मासा अगदी आवडीने खातो. मी स्वतः या माश्याला नदीत पाव , सुकटीचा भूसा , गावाचे पीठ खायला दिल आहे.  मच्छल्यात सर्व माश्यान प्रमाणे ते  ब्लडवार्म, डफ्निया आणि आर्टेमिया यासारख्या लहान किडे खातात तसेच चांगल्या प्रतीचे वाळलेले फ्लेक्स आणि ग्रॅन्यूल (फिश फूड ) आवडीने खातात. 

मत्स्यालयात ठेवण्याची पद्धत : फिलामेंट बार्ब या जातीतील सर्वात सुंदर मासा आहे.  हा मासा कळपाने राहणं पसंत करतो. जो इतर माश्यानं सोबत सहज राहतो. बार्ब्स जातीचा असल्या मुळे हे सिक्लिड टँकसाठी उत्कृष्ट असतात. कारण बारब्स हा मारामारी करणाऱ्या इतर  माशांना रोखण्याच किंवा त्यांचा लक्ष्य वेधून त्यांना मारामारी करण्यापासून दूर ठेवतो असे मला वाटे कारण मी नदीत या माश्यांना ग्रीन क्रोमाइड माश्याच्या समूहा बरोबर फिरताना पहिला आहे . व माझ्या वाचनात हि ते आला आहे. त्यांना फार विशेष पाण्याची आवश्यकता नाही आणि जोपर्यंत पाणी स्वच्छ आणि नायट्रेटची पातळी कमी आहे तोवर हे सहज त्यात राहतात. हवेचा पंप व चांगल्या फिल्टरची आवश्यकता  आहे. त्यांना पाण्याच्या चांगल्या प्रवाहाची आवड असते. फ्लेक्स व गोळ्या ( फिश फूड ), परंतु सुकट , कोळंबी इत्यादी  आवडीने खातात . बार्ब हा खाडीतील खऱ्या  पाण्यामध्ये स्वतःला बदल करून घेउ शकतो.  फिलामेंट बार्ब वाळू, खडक, पाण्यातील वनस्पती, झाडाची मुळे आणि दगडांनी भरलेल्या नदी मध्ये डॅनियोज, लोचेस, बोटिया यासारख्या इतर माश्यांसह  राहतात. आपल्या मत्स्यालयात असे बदल ( set up) आपण केलेत तर अति उत्तम .

हा मासा केरळ, तामिळनाडू आणि कर्नाटक मधील गोड्या पाण्याच्या नद्यां मध्ये तसेच महाराष्ट्रातील कोंकण भागातील बारमाही वाहणाऱ्या नद्यांमध्ये हि बघण्यात आला आहे. मला हा मासा माणगांव तालुक्यात गोरेगांव मधील काळ नदीत व तेथील धरणात आढळला आहे. ह्या माश्याला खडकाळ , रेती असलेल्या व ड्रिफ्टवूड ( पाण्यात बुडालेले लाकूड ) असलेले वातावरण आवडते. जिथे पाण्यातली वनस्पती भरपूर प्रमाणात आढळते अश्या ठिकाणी हं राहणं पसंत करतो . मुख्यतः ऑक्सिजनच प्रमाण जास्त असलेल्या वाहत्या पाण्यात हा आढळतो.

प्रजनन : या माश्याचे प्रजनन करण्यासाठी आपल्याला नार व मादीला वेगळं कारण आवश्यक आहे. किमान पूर्ण विकसित झालेले नार व मादी घ्यावेत. टाकी किमान 48 *18 *18  इंच असावी टाकीच्या खाली पाण्यातील वनस्पती किंवा खाडी असावेत हे ठेवण्याचे कारण हे मासे अंडी घालतात. व त्यांची प्रजनन क्रिया सम्पलीकी हे स्वतः ते खाऊ शकतात . किंवा जरइतर मासे असतील तर ते खाऊ शकतात. महत्वाचा हे आहे कि ते अंडी एक जागेवर न घालता पूर्ण टाकीत पसरवतात. म्हणून अंडी तळाला खाडी मध्ये किंवा पाण्यातलय वनस्पती मध्ये लपून राहावीत म्हणून. हवेचा पापं आवश्यक आहे. यांची प्रजनज क्रिया बघण्यासारखी असते. मादी च्या बाजूला नर तिच्या जोडीने पोहत असतो व आपल्या शरीरामध्ये एक कंपन करून मादीला अंडी घालण्या करिता प्रोसाहित करतो. मादी अंडी घालायला जशी सुरवात करते नर तिला त्याच क्षणाला आपल्या शरीराने पकडण्याचा प्रयत्न करत असतो हे द्रुष्य काही क्षणाचे असते. साधारण हि वेळ सकाळी सूर्योदयाची असते पहाटेच्या वेळी . साधारण सप्टेंबर, ऑक्टॉबर महिन्यात माझ्याकडे यांनी अंडी घातली हाती. मी माझा अनुभव तुम्हाला सांगितलं आहे. 48 तासाच्या आत अंड्यातून पिल्ले बाहेर येतात. व पोहायला लागतात. जन्मलेले पिल्लू बारीक पाण्यातील जीव, ( Brine_Shrimp ) बारीक कोळंबीची पिल्लू खाऊ शकतात. पूर्ण माहिती हवी असल्यास मॅसेज करू शकता. 

Brine_Shrimp


समुद्र कोळंबी ( Brine_Shrimp )