मोनो एंजेल (मोनोडाक्टिलस अर्जेन्टीयस)

 मोनो एंजेल (मोनोडाक्टिलस अर्जेन्टीयस)

मोनोडाक्टिलस अर्जेनटियस सामान्यत: सी एंजेल, मोनो एंजलफिश म्हणून ओळखले जाते. हे मासे मूळचे पूर्व आफ्रिका, लाल समुद्र, दक्षिण पूर्व आशिया आणि ऑस्ट्रेलियाच्या किनारपट्टीच्या भागात आढळतात. ते तळात असणारे लहान मासे, मुख्यतः वनस्पती व लहान जलीय जीवनचा आहार करतात.  मोनो एंजल्फिश 12 इंच पर्यंत वाढतात आणि 7 वर्षे किंवा त्याहून अधिक जगतात.  एक्वैरियम मधील मोनो एन्जल्फिश हा समुद्र आणि नदी यांची जिथे भेट होते अश्या भागातून पकडला जातो त्याला खाडी असे आपण बोलतो.  घरातील एक्वैरियममध्ये प्रजननाची पुष्टी किंवा नक्कल करण्याची कोणतीही विश्वसनीय नोंद नाही किंवा कृत्रिम प्रजनन संशोधना बद्दल  कोणतीही माहिती नाही.  मोनो एंजेलफिशला त्यांच्या पाण्याची पात्रता (पी एच ) समजून घेऊन वयाप्रमाणे त्यांना योग्य परिस्थिती प्रदान करून एक्वैरियममध्ये ठेवता येते.  मोनो एंजेलफिश वरील खाली दिलेली माहिती आपल्याला पुढे मदत करेल.

 आयुष्य : माझ्या कडे (महाड सावित्री नदीतुन पकडलेले 8 इंचाचे 4 मासे  6 वर्षांहून अधिक वर्षे माझ्याकडे होते. काही लोकान कडून व माझ्या वाचनातून ते 7 ते 10 वर्षे जगतात असे समजते.

 नर आणि मादी यांच्यातील फरक : नर आणि मादी यांच्यात कोणतेही फरक दिसून येत नाहीत

 मोनो एंजल्फिश एक्वेरियम मधील निगा : त्रिकोणी चांदीचे शरीर, पिवळ्या पंख आणि मोठ्या डोळ्यांसह अंगावर काळे उभे पट्टे असतात. हे सुंदर मासे  एक्वेरियम मिळवताना काही गोष्टी लक्षात घेतल्या पाहिजेत.  एक्वेरियममध्ये मोनो एंजेलफिश ठेवणे हे जरा किचकट असते म्हणजे ते गोड्या पाण्यातील मासे म्हणून आपण घेतो व इतर माश्याच्या बरोबर ठेवतो तेंव्हा ते काही दिवसात मरण पावतात त्याच करण त्यांच्या पाण्या मधील खारट पणाचे प्रमाण आपण कमी ठेवतो इतर गोड्या पाण्यातील माशांच्या प्रमाणात खरंतर त्यांच्या पाण्यातील खारट पणा उच्च पातळीचा असला पाहीजेल जसा 10 लिटर पाण्यात 3 ते 4 चमचे (आपण ज्यांना टी स्पून म्हणतो ते) मीठ घालावे आशा पद्धतीने सुरुवात करावी व जस जसे ते मोठे होत जातात तास तसेच त्यांच्या पाण्यातील खारट पणा वाढवावा ( मी इथे मुद्धामून आपल्याला सायंटिफिक पद्धतीत नाही सांगत जेणे करून आपल्याला ते समजणं अवघड पडेल)  जस दर महीन्यात प्रति लिटर 1 चमचा असे जोवर पाण्यातला पी एच 7.5 होत नाही तोवर जर तुम्हाला समजलं  तर खादीचे स्वच्या पाणी वापरावे काही दिवसांनी पाण्याची आवश्यकता बदलते आणि प्रौढ झाल्यावर ते संपूर्ण खारट पाण्याच्या टाकीमध्ये राहू शकतात.  या प्रक्रियेस 'फिश इन ऑस्मोरेगुलेशन' म्हणतात. म्हणजे काय?? ( ऑस्मोरेगुलेशन = माश्यांच्या शरीरातील मीठ + पाणी. गोड्या पाण्यातील माशांच्या शरीरात मिठाचे प्रमाण जास्त असत आणि त्यांना पाण्यातून मिठाचे प्रमाण वाढत नाही. म्हणून गोड्या पाण्यातील मासे पाणी शरीरात घेत नाहीत. व त्यांच्यात  खवल्यानं मधून त्यांच्या शरीरात जाणारे पाणी ते युरिन व कल्या मार्फत बाहेर काढून टाकतात. त्या उलट समुद्रातले माशांच्या शरीरात मिठाचे प्रमाण कमी असते. म्हणून ते पाणी शरीरात घेतात व मीठ ते युरिन व कल्या मार्फत बाहेर काढून टाकतात जेणे करून शरीरातील मिठाचे प्रमाण व्यवस्थित राहील.) पाण्याच्या स्थितीवर विशिष्ट गुरुत्वाकर्षणावर नजर ठेवणे आवश्यक आहे आणि मोनो एंजलफिशच्या वयानुसार आणि एक्वेरियम पाण्याची स्थिती गोड्या पाण्यापासून खारट, खारट आणि खारट पाण्यातील बदल आवश्यक आहे, बहुतेकांनी हे मासे पाळणे टाळा.  तथापि हे जितके वाटेल तितके कठीण नाही, खालील माहिती या माशासाठी वॉटर पॅरामीटरची आवश्यकता समजण्यास मदत करेल.

 मोनो एंजल्फिशसाठी टँक आकार

 पुर्ण वाढलेल्या मोनो एंजलसाठी कमीतकमी २०० लीटर ते २५० लीटर किंवा त्याहून मोठे.  मोठी टाकी, चांगले!

 तापमानाचे प्रमाण

 75 ° -82 ° फॅ (23.8 ° -27.7 ° से)

 पीएच प्रमाण

 7.5 ते 8.5 ही मोनो एंजलसाठी पीएच श्रेणी आहे (पीएच पातळीमध्ये कधीही अतिशय बदल होऊ नये)

 पाण्यातील कठिण पणा ( Water hardness)

 गोड्या पाण्यात व खाडीतल्या पाण्या मध्ये लहान पणी  10 ते 15 डीजीएच असावे व पुर्ण वाढतात तेव्हा तुम्ही विशिष्ट गुरुत्व 1.008 पासून ते 1.025 पर्यंत ठेवावे.

 अन्न

 मोनो एंजेलफिश सर्वज्ञ आहेत, त्यांच्या नैसर्गिक स्थितीत ते वनस्पतींचे पदार्थ, लहान जलीय प्राणी आणि कीटक खातात.  एक्वैरियम पेलेट्स, फ्लेक्स, फ्रीझ ड्राई वर्म्स, लाइव्ह फूड आणि पालक, कोशिंबिर वापरु शकता. तसेच  उकडलेले वाटाणे इत्यादी दिले जाऊ शकतात.  स्पिरुलिनावर आधारित अन्न हे त्यांचे मुख्य अन्न असले पाहिजे, प्रथिनेवर आधारित अन्न दर 2 ते 3 दिवसांनी एकदा द्यावे.

 टँक सजावट मोनो एंजेलफिश

 सर्वात कमीतकमी 200 लिटर अधिक खारटपणासह गोड्या पाण्याची टाकी असावी, टाकी सजावटीसाठी खाडीच्या पाण्यातले वनस्पती निवडता येतील परंतु टाकीच्या तळासाठी खडक आणि वाळू ठेउ शकत नाही. एकदा मत्स्यालय स्थापित झाल्यावर ताज्या पाण्यात एक इंचाच्या आकारात किमान 5 ते 7 लहान पील्लू ठेवा व चागल्या प्रतीचा फीलटर लावा बाहेरील बाजूचा फिलटर उत्तम  

  टाकीमध्ये बर्‍याच मोकळ्या पोहण्याची जागेची सोय असावी, हे मासे पाण्याच्या मध्य भागात पोहतात आणि ते खरोखर वेगवान आहेत, म्हणूनच टाकी मोकळी जागा असलेलं क्षेत्र आवश्यक आहे.

 प्रजनन 

 माझ्या कडाचे मासे 6 वर्षाहून अधिक काळ माझ्याकडे होते .त्यावेळी मी त्यांना खूप जास्त प्रमाणात लक्ष पूर्वक सांभाळ त्याच करण म्हणजे त्याची टॅंक मध्ये प्रजननासाठी पण मी त्यांचे प्रजनन करुच शकलो नाही. मी माझ्या आयुष्यात जेवढे पुस्तक, विडिओ या माशांच्या बद्धल समजून घेण्यात घालवले ते इतर माशांच्या बाबतीत नाही केलं किंवा त्याची कधी गरज लागली नाही. माझ्या लक्षात आलेली गोष्ट यांच्या बद्दलची ती अशी की यांच्या जीवनाचा प्रवास असावा खाडीच्या पाण्यातुन समुद्रा पर्यंतचा हे कारण असावे अंदाजाने तरीही त्यांचे प्रजनन करणे कठीण का आहे हे मला पूर्णपणे समजले आहे. दुसरा फरक म्हणजे नर व मादी यातील फरक समजत नाही. आणि या माश्याच्या पाळणं एवढ कठीण आहे. कोणाकडे पूर्ण वयात येण्या आधी मारून जातात. माझं बोललं तर माझा व्यवसाय हाच असल्या मुळे मी नदीतील, खाडीतील मासे विकायची खाडी पासून माश्यांच्या सोबत जे पाणी आणलं जायच ते मी साठवून ठेवायचो व तेच वापरायच असो मित्रांनो या पेक्षा अधिक नाही जर माझ्या लक्षात आले काही तर जरूर कळवण्यात येईल.